Trong những năm gần đây, nhà nước ta đã có nhiều chính sách quan tâm trong lĩnh vực giáo dục đối với người khuyết tật nói chung và người khiếm thị nói riêng. Các trung tâm nuôi dạy trẻ khiếm thị ngày càng nhiều và số lượng học sinh khiếm thị theo học hòa nhập cùng những học sinh sáng mắt cũng tăng lên. Tuy nhiên khi theo học hòa nhập học sinh khiếm thị vẫn còn gặp rất nhiều khó khăn về giao tiếp với bạn bè thầy cô, thiếu kỹ năng khi tiếp cận với những phương pháp học tập của học sinh sáng mắt…. Những khó khăn này có thể dẫn đến một số hậu quả như: kết quả học tập không tốt, tâm lý hoang mang, tự ti, mặc cảm về bản thân dẫn đến nghỉ học giữa chừng… Những vấn đề này của các em xuất phát từ nguyên nhân chính là các em chưa có được sự giúp đỡ cũng như can thiệp sớm một cách phù hợp. Đối với mỗi dạng khuyết tật, các em có những khó khăn nhất định. Các em khiếm thị cũng vậy, trở ngại lớn nhất chính là không thể quan sát được hoặc quan sát rất kém các sự vật hiện tượng. Những kỹ năng mà các em cần được phát huy để bù lại phần khiếm khuyết ấy là tăng cường sự rèn luyện các giác quan khác. Chính vì những khác biệt đặc thù đó mà trẻ khiếm thị cần có những giúp đỡ và can thiệp sớm một cách phù hợp.
Những vấn đề này của các em hoàn toàn có thể được cải thiện thông qua các hoạt động hỗ trợ trước khi đi học hòa nhập. Tuy nhiên, phần lớn gia đình có con khiếm thị và trung tâm nuôi dạy các em chỉ quan tâm đến học chữ và kiến thức mà chưa hỗ trợ nhiều kỹ năng cho các em trong môi trường học mới. Chính vì thế vai trò của phụ huynh và giáo viên trong việc chuẩn bị cho trẻ khiếm thị trước khi đi học hòa nhập là vô cùng quan trọng. cần có những biện pháp giúp đỡ một cách có hệ thống và bài bản để các em có được sự chuẩn bị nhất khi tham gia học cùng học sinh sáng mắt.
Lớp học đặc biệt dành cho trẻ khiếm thị ở Quảng Ninh (Nguồn: Internet)
Rất nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng can thiệp sớm đối với trẻ khuyết tật nói chung cũng như trẻ khiếm thị nói riêng mang lại những tác động hiệu quả đối với sự phát triển của trẻ là giai đoạn từ 0 đến 6 tuổi. Can thiệp sớm có những tác động rõ rệt trên trẻ như: giảm thiểu ảnh hưởng của các loại tật tới sự phát triển, tận dụng tối đa cơ hội giúp trẻ tham gia các hoạt động bình thường từ khi còn nhỏ, ngăn chặm các rủi ro hoặc những bất thường về phát triển của khuyết tật thứ phát, phát huy hiệu quả kinh tế đối với cộng đồng, tiết kiệm chi phí đầu tư cho các dịch vụ giáo dục đặc biệt.
Đối với trẻ khiếm thị trước khi cho các em tham gia học hòa nhập ngoài việc học chữ và kiến thức thì cần trang bị cho các em những kỹ năng như: kỹ năng giao tiếp, kỹ năng tự chăm sóc bản thân, kỹ năng di chuyển trong môi trường mới và các kỹ năng học tập để hòa nhập với học sinh sáng mắt. Đây là những kỹ năng vô cùng cần thiết và căn bản nhất để giúp các em có thể tự tin hòa nhập tốt trong môi trường học tập mới với học sinh sáng mắt. Nhưng điều này các em lại phụ thuộc vào biện pháp hỗ trợ từ gia đình và giáo viên nuôi dạy các em tại các trung tâm dành cho trẻ khiếm thị.
Chính vì vậy, cần có những giải pháp cụ thể như: Về phía các Trung tâm nuôi dạy trẻ khiếm thị. Gia tăng sự hợp tác giữa gia đình và trung tâm nuôi dạy trẻ khiếm thị trong việc hỗ trợ các em để theo dõi quá trình thực hành và tiến bộ của các em. Mở các lớp tập huấn cho phụ huynh để giúp họ hỗ trợ trẻ khi ở nhà đúng cách và có hiệu quả hơn. Trung tâm nên tăng cường các hoạt động học tập cho trẻ, cho trẻ học thêm một số kiến thức khác ngoài sách vở để bổ sung kiến thức, mở rộng hiểu biết cho các em. Cho trẻ tham gia các hoạt động tập thể nhiều hơn để trẻ tăng cường kỹ năng ứng phó với các tình huống khác nhau, có tinh thần tập thể cao.
Trẻ em và người thân tham gia lớp học (Nguồn: Internet)
Về phía gia đình có trẻ khiếm thị. Gia đình nên để trẻ tự làm các công việc cá nhân và những việc vặt trong nhà phù hợp với khả năng của trẻ để củng cố kiến thức được học ở trung tâm, giúp trẻ tự lập, hạn chế sự phụ thuộc vào người khác. Cần phối hợp nhịp nhàng với trung tâm để theo sát trẻ, giúp trẻ tiến bộ hơn. Cho trẻ nói chuyện nhiều với mọi người,, tham gia vào các trò chơi cùng với những trẻ khác, khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động ngoại khóa… đây là việc mà các Trung tâm nuôi dạy trẻ và gia đình có thể làm để trẻ tăng cường khả năng giao tiếp, từ đó xóa bỏ sự tự ti và mạnh dạn hơn. Chính vì vậy, có thể khẳng định rằng việc can thiệp sớm tiền hòa nhập một cách phù hợp đối với trẻ khiếm thị đóng vai trò rất quan trọng cho sự hòa nhập của trẻ trong môi trường học tập mới với học sinh sáng mắt.
Bùi Ngọc Song
