Theo GS Nguyễn Gia Bình – Nguyên Trưởng khoa Hồi sức tích cực, Bệnh viện Bạch Mai chia sẻ trước đây viêm tuỵ cấp chủ yếu do sỏi mật, giun chui ống mật, sỏi tụy … thì đến nay viêm tuỵ cấp ở Việt Nam chủ yếu là do uống quá nhiều rượu bia, hoặc tăng mỡ máu ( triglycerides).
Viêm tụy cấp còn có thể gặp sau phẫu thuật ổ bụng, đặc biệt là các phẫu thuật ở đường mật và dạ dày. Ngoài ra, VTC có thể gây ra do các yếu tố chuyển hóa, ví dụ như VTC liên quan đến bệnh lý cường phó giáp trạng. Bệnh còn có thể xảy ra có các yếu tố mạch máu, độc tố, dị ứng và các yếu tố khác. Các độc tố như rượu methyl, oxit kẽm, các chất ức chế men cholin esterase, muối cobalt và chlorothiazid đều có thể làm tổn thương tụy và dẫn đến VTC.
Viêm tụy cấp thường xảy ra sau bữa ăn thịnh soạn hoặc trong đợt bị ngộ độc rượu cấp. Bữa ăn thịnh soạn ngày nay không hiếm do đời sống nâng cao nên nguy cơ xảy ra VTC cũng tăng
Khoa Hồi sức tích cực Bệnh viện Bạch Mai có 41 bệnh nhân thì có tới 6 bệnh nhân bị viêm tuỵ cấp. Bệnh nhân Nguyễn Ngọc Q. 39 tuổi, Vĩnh Phúc được chuyển từ Bệnh viện Đa khoa tỉnh Vĩnh Phúc lên Bệnh viện Bạch Mai với chẩn đoán ban đầu viêm tuỵ cấp hoại tử rất nặng. Bác sĩ Bình cho biết khi nhập viện tuỵ của bệnh nhân hỏng hết, bệnh nhân bị tụt huyết áp, suy hô hấp, suy thận và hôn mê, rối loạn đông máu.
Các bác sĩ đã phải tiến hành phẫu thuật và hồi sức tích cực sau 1 tuần tiến triển có khá hơn nhưng tiên lượng sống vẫn chỉ là 50%.
Cách đây không lâu, GS Bình cho biết một bệnh nhân là cán bộ của ngành hải quan cũng tử vong do viêm tuỵ cấp hoại tử sau 3 ngày liên hoan liên tục. Khi vào viện, bệnh nhân hoại tử, suy đa tạng, rối loạn đông máu dù cấp cứu liên tục nhưng vẫn không thể cứu được.
Để điều trị được viêm tuỵ cấp bệnh nhân phải được chẩn đoán và điều trị càng sớm càng tốt, các trường hợp nhẹ hầu hết bệnh nhân qua được.
Viêm tụy cấp thường xảy ra sau bữa ăn thịnh soạn hoặc trong đợt bị ngộ độc rượu cấp. Bữa ăn thịnh soạn ngày nay không hiếm do đời sống nâng cao nên nguy cơ xảy ra VTC cũng tăng. Ảnh minh hoạ: Internet
Nhưng thể nặng đặc biệt là thể hoại tử ngay cả ở các nước phát triển tỉ lệ tử vong vẫn còn cao tới 30% mặc dù đã áp dụng các kỹ thuật hồi sức hiện đại, phối hợp đồng bộ của nhiều chuyên khoa (nội khoa, hồi sức, gây mê, phẫu thuật, dinh dưỡng ...). Vì vậy tiên lượng cho các bệnh nhân viêm tụy cấp thể hoại tử đã có biến chứng sốc và suy đa tạng là hết sức nặng nề.
Để tránh viêm tụy cấp, nên hạn chế uống rượu bia quá mức. Trường hợp có bệnh lý sỏi mật nên đến cơ sở y tế để được theo dõi và tư vấn xử trí khi cần thiết. Trường hợp có biểu hiện VTC cần đến khám và điều trị tại các cơ sở y tế chuyên khoa, tránh các nguy cơ biến chứng hoặc nếu có biến chứng sẽ được xử trí kịp thời.
Triệu chứng của viêm tuỵ cấp:
Dấu hiệu hay gặp nhất là đau đột ngột vùng trên rốn, đôi khi có thể từ từ, mới đầu nhẹ sau đó tăng dần. Sau đó đau lan dần ra sau lưng, tính chất đau rất thay đổi.
Có thể đau liên tục vừa phải và kéo dài, có khi đau dữ dội như dao đâm, đau vật vã làm cho bệnh nhân nghẹt thở.
Khi bệnh nhân ngồi gập bụng cảm thấy đỡ đau nhưng khi nằm ngửa thì đau tăng lên. Vị trí đau thường ít thay đổi, nếu có lệch sang phải hay bên trái thì là dấu hiệu tổn thương ở đầu hay đuôi tụy. Bệnh nhân thường kèm theo nôn và nôn ngay cả khi dạ dày trống rỗng. Dấu hiệu này giúp phân biệt với các trường hợp đau dạ dày cấp tính.
Đa số người bệnh có nôn hoặc buồn nôn, lúc đầu nôn ra thức ăn, sau đó nôn ra dịch, nôn xong có thể đỡ đau hoặc không.
Người bệnh bị bí trung đại tiện: Do tình trạng liệt ruột , người bệnh không trung tiện, không đi ngoài, bụng trướng và đầy tức khó chịu.
Theo Tiền Phong
Đỗ Tuấn (st)
